Πόλεμος!

Γράφει ο Γιάννης

Η λέξη στην εποχή σου και για τη περίσταση που τότε έγραφες, ήταν η κατάλληλη. Άλλωστε, δεν υπάρχει ιστορική περίοδος που να την κατέστησε έστω για λίγο «ακατάλληλη».

Το έθνος ήταν υπόδουλο, και έπρεπε, όφειλε να πολεμήσει για τη λευτεριά του.

Έκτοτε, η ανάγκη του πολέμου, ξαναπροβαλε, και ο λαός μας ξαναγωνίστηκε και ξανάχυσε ποταμούς αίματος, άλλοτε με θετικό αντίκρισμα, κι άλλοτε με αρνητικό, στο επίπεδο του «πρακτικού αποτελέσματος». Κι όταν μεν ήταν θετικό το αποτέλεσμα, δηλαδή νικούσαμε, πάνω σ’ αυτό δεν χρειάζονταν κανείς να πει τίποτα. Όταν όμως ήταν αρνητικό, δηλαδή ηττόμασταν, πρέπει εδώ να είμαστε προσεκτικοί για τη χρήση της λέξης «ήττα». Διότι υπάρχουν «ήττες» ένδοξες, ακόμα πιο ένδοξες από τη νίκη του «νικητή», που μακροπρόθεσμα επιφέρουν μόνο οφέλη, ενώ υπάρχουν και ήττες όπως και νίκες ατιμωτικές, όταν δηλαδή προήλθαν από την έλλειψη αγωνιστικότητας, από την έλλειψη πατριωτισμού, ή από την άνευ όρων υποταγή, παρ’ όλο ότι ο στόχος του αγώνα ήταν ιερός και δίκαιος. Ή για να το θέσουμε πιο σωστά, ο αγώνας για την απόκρουση της ανελευθερίας, είναι υποχρεωτικός και είναι εξ ορισμού δίκαιος, και είναι εξ ορισμού ατιμωτική η άρνηση του αγώνα για την απόκρουση της υποταγής στην ανελευθερία. Η υπόθεση της υπεράσπισης της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, δεν είναι ζήτημα ερμηνείας με ευκαιριακά κριτήρια των καιρών : σ’ όλους τους καιρούς, σ’ όλες τις εποχές, η υποχρέωση ν’ αγωνίζεσαι για την υπεράσπιση της ατομικής αξιοπρέπειας και της αξιοπρέπειας της πατρίδας σου, είναι ένα διαρκές αίτημα των πανανθρώπινων αξιών. Είναι ένα θεϊκό αίτημα : «Η ουσία του Θεού μας είναι ο ΑΓΩΝΑΣ», γράφει στην Ασκητική του ο Νίκος Καζαντζάκης, και λίγο μετά το διευκρινίζει καλύτερα : «Ποια είναι η ουσία του Θεού μας; Ο αγώνας για την ελευτερία.» για να σημειώσει στο ίδιο του έργο : «Ποιος είναι ο σκοπός του αγώνα τούτου; Έτσι ρωτάει ο κακομοίρης, συφεροντολόγος πάντα, νους του ανθρώπου…» Στην υπόθεση που εξετάζουμε το ερώτημα «Ποιος είναι ο σκοπός του αγώνα τούτου;» έχει τόσο αυταπόδεικτη απάντηση, έτσι ώστε, όταν τίθεται, τίθεται μονάχα σαν προσπάθεια υπεκφυγής από την υποχρέωση υπεράσπισης της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας.

Αν υπάρχει κάτι το σταθερό, υπάρχει μονάχα η υποχρέωση του ελεύθερου ανθρώπου, να πολεμά, να αγωνίζεται για την απόκτηση ή τη διατήρηση της ελευθερίας του. Αγωνιζόμενος για την ελευθερία του, αγωνίζεται και για την ελευθερία της Πατρίδας του, διότι αυτός και η Πατρίδα του είναι ταυτόσημοι : είναι λάθος να διακρίνεις το αδιάκριτο. Πολεμώντας για την ελευθερία μου, πολεμώ την ίδια στιγμή και για την ελευθερία της Πατρίδας μου, πολεμώντας για την ελευθερία της Πατρίδας μου την ίδια στιγμή πολεμώ και για τη δική μου ελευθερία. Λέγοντας το ένα εννοώ ταυτόχρονα και το άλλο. Ακριβώς όπως ο αρχαίος πολεμιστής που ξιφομαχούσε με το ένα του χέρι, δεν αγωνίζονταν μονάχα το χέρι αυτό, μα όλο του το σώμα, και φυσικά, δεν αγωνίζονταν το χέρι που κράταγε το σπαθί για να σωθεί μονάχα αυτό, έστω και αν το άλλο σώμα σκοτώνονταν!

Καταφέρεσαι ειδικότερα κατά των οικονομικά βολεμένων Ελλήνων, κατά των «χρυσολατρών», που πέφτοντας στη κραιπάλη και τον ευδαιμονισμό, ξέχασαν την υπόθεση της ελευθερίας της πατρίδας τους –ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή σου. Θέλοντας να αποφύγουν τη προσωπική τους εμπλοκή στον Αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας, κατέφευγαν στο κλασικό επιχείρημα της αδυναμίας ενός μικρού λαού να αντιταχθεί και αντισταθεί εναντίον του ισχυρού δυνάστη και κατακτητή του.